czwartek, 24 kwietnia 2014

Zderzenie sprężyste, czołowe. Jaka część energii zostanie przekazana drugiej kuli?

Dzisiaj zajmę się zagadnieniem zderzenia sprężystego, czołowego. Jest to powszechny przykład zjawiska przytaczanego przy okazji omawiania zasady zachowania pędu i energii. Spotkałem ostatnio ciekawe zadanie, które uznałem za niebanalne. Sytuację fizyczną przedstawiam na rysunku poniżej.
Zderzenie sprężyste - ilustracja

Obserwujemy dwie kule: spoczywającą o masie (dla ułatwienia obliczeń) 2m oraz, zmierzającą w jej kierunku, mniejszą o masie m. Sytuację przed zderzeniem charakteryzują, w stosunku do pierwszej kuli: masa m, prędkość v1 oraz pęd p1 a w stosunku do drugiej tylko masa 2m. Wektory pędu są zgodne, co do kierunku i zwrotu, z wektorami prędkości. Po chwili dochodzi do zderzenia.

Zderzenie czołowe, sprężyste dwóch kul
Zderzenie czołowe dwóch kul
W trakcie zderzenia kula m przekazuje część energii kuli 2m. Energia ta zostaje zamieniona na ruch kuli 2m (następuje przekazanie pędu). Następnie kule poruszają się w tym samym kierunku, zgodnym z kierunkiem początkowym kuli m, z dwiema różnymi prędkościami.
Dwie kule po zderzeniu sprężystym, czołowym
Dwie kule po zderzeniu sprężystym
Jeśli znamy prędkość v1 sprzed zderzenia, to jesteśmy w stanie określić wszystkie parametry po zderzeniu kul. Szukanym przez nas rozwiązaniem jest odpowiedź na pytanie - jaka część energii zostanie przekazana kuli 2m w trakcie zderzenia? Jest to stosunek energii kinetycznej drugiej kuli po zderzeniu i energii pierwszej kuli przed zderzeniem: $$\frac{E_{k3}}{E_{k1}}$$Odpowiedź na to pytanie uzyskamy po przeanalizowaniu dwóch zasad:

  1. zachowania pędu (pęd kuli m przed zderzeniem jest równy sumie pędów kuli m i 2m po zderzeniu - pęd układu nie zmienia się)
  2. zachowania energii (energia kinetyczna kuli m przed zderzeniem jest równa sumie energii kinetycznych kuli m i 2m po zderzeniu - całkowita energia układu nie zmienia się)
$$\vec{p}_1=\vec{p}_2+ \vec{p}_3\\
E_{k1}=E_{k2}+E_{k3}$$
$$m\vec{v}_1=m\vec{v}_2+ 2m\vec{v}_3\\
\frac{m{v_1}^2}{2}=\frac{m{v_2}^2}{2}+\frac{2m{v_3}^2}{2}.$$ W obu równaniach możemy skrócić masę. W drugim równaniu pozbywamy się mianownika, mnożąc obustronnie przez 2. Otrzymujemy układ równań z dwiema niewiadomymi, postaci:
$$\vec{v}_1=\vec{v}_2+ 2\vec{v}_3\\
{v_1}^2={v_2}^2+2{v_3}^2.$$ Rozwiązujemy pierwsze równanie względem v2:
$$\vec{v}_2=\vec{v}_1- 2\vec{v}_3,$$by otrzymać v3, jako parametr, który chcemy obliczyć. Następnie podstawiamy v2 do drugiego równania i szukamy v3$$ {v_1}^2={(v_1- 2v_3})^2+2{v_3}^2\\
{v_1}^2={v_1}^2-4v_1v_3+4{v_3}^2+2{v_3}^2$$Tutaj  skracają się wyrazy z v12, a po obustronnym podzieleniu przez v3 otrzymujemy:$$4v_1=6v_3\\
v_3=\frac{2}{3}v_1$$Wracamy teraz do szukanego stosunku energii:$$\frac{E_{k3}}{E_{k1}}=\frac{2{v_3}^2}{{v_1}^2}=\frac{2\cdot{\frac{2}{3}v_1}^2}{{v_1}^2}=\frac{2\cdot\frac{4}{9}{v_1}^2}{{v_1}^2}\\
\frac{E_{k3}}{E_{k1}}=\frac{8}{9}\approx{89\%}$$Oczywiście przypadek ten można uogólnić na ciała o dowolnych, różnych masach, co również postaram się udowodnić przy okazji innych wpisów. A tymczasem udało mi się pokazać, że w omawianym przeze mnie zderzeniu następuje przekazanie około 89% energii do kuli o masie 2m.

Pamiętajcie - gdyby wpis okazał się przydatny, to wspomnijcie o mnie komuś znajomemu!




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz